Ahozkotasun ereduak: itzulpenak

Ahozko testuak euskarara itzultzean, jatorrizko ezaugarriak errespetatzea gakoa da, euskaraz baliokide egokienak izango diren testuak sortzeko asmoz. Zentzu honetan, testu berriak jatorrizkoaren formaltasun, zailtasun eta emozionalitate maila berbera izan beharko luke, itzulpen egokia dela esan ahal izateko. Euskaratzean, gainera, eredu normatibizatzailea eta normalizatzailearen artean aukeratu beharko dugu.

Torrente, el brazo tonto de la ley

Testu hau euskaratzeko, eredu normalizatzailea izango dugu kontuan. Izan ere, testuinguru horretan eredu estandarra ez litzateke egokia izango. Eredu normalizatzailea kualitatiboa izango da, jatorrizko bertsioan pertsonaien adierazteko modua bera umorerako arrazoia baita. Jatorrizko hizkuntzaren kalitatea errespetatzeko asmoz, itzulpenaren formaltasuna tabuaren mailan kokatuko nuke. Izan ere, poliziak, agian irain edo hitz gordin gehiegi erabili ez arren, azken finean, intimotasunaren maila gorenera eramaten du elkarrizketa, sexu proposamenera (pajillas, mariconadas). Aldaera geografiko bat hautatuko nuke, gaztelerazko bertsioan azentua nabaritzen zaielako. Torrentek hika egingo zuen eta, besteak, aldiz, zuka, gaztelerazko bertsioan usted tratamendua erabiltzen duelako. Kasu honetan, euskararen zuzentasun akademikoa ez litzateke kontuan hartuko.

Irailak 11, albistegia

Bigarren testu hau lehenengoaren antipodetan dago. Kontuan hartutako eredua normatibizatzailea izango litzateke, Euskal Herri osoan eta talde soziolinguistiko guztietarako ulergarria izan behar den testua (eta horrelakoa da albistegi bat) euskara batu estandarraren barruan kokatu behar da eta. Albistegiek eta mota honetako testuek, gainera, euskara batuaren erabilera eta euskararen zuzentasun akademikoa eta jatortasuna zabaltzen dute. Formaltasunari dagokionez, testua maila formalean kokatuko nuke. Testuaren zailtasun maila ez da handia ezta txikia ere, pertsona orok ulertzeko modukoa baita. Kazetarien eta ikus-entzulearen arteko distantzia guztiz soziala da: formaltasuna handia da, ebakera zorrotza eta tratamendua zuka. Kasu honetan, zuzenekoaren ezaugarriengatik eta azken orduko albistea izateagatik, isiltasun tarteak ugariagoak dira. Zarata ere (3:55) normaltasunaren barruan sartzen da.

Fuga de cerebros (4:00-10:00)

Hirugarren testu hau euskaratzeko, eredu normalizatzaile kuantitatiboa izango nuke kontuan, egungo elabilera zilegiztatzeko, guztientzako euskera ulergarri batean, Go!azen-en kasuan bezala. Hala ere, pertsonaia bakoitzaren hizkera ezberdina izango litzateke. Narratzailearen kasuan, formaltasun maila informala dela esango nuke. Gurpil-aulkian dagoenaren eta ijitoaren kasuetan, aldiz, formaltasuna argotera jaisten dela esango nuke. Formaltasuna, dudarik gabe, maila baxukoa da, baina egia da pertsona ororentzat ulergarri izaten saiatzen dela. Horregatik, bi pertsonai hauentzako aldaera geografiko bat hautatuko nuke, baina orokorrean, euskara batuaz itzuliko nuke gainontzeko pertsonaiak. Esan dezakegu, pertsonai batzuk argotean kokatzen diren bitartean eta narratzailea maila informalean dagoen bitartean, kolokiala dela biak elkartzen diren maila.