Negua (soinu paisaia)

Negua da.

Iritsi dadila udaberria.

Euskera, alaitasuna eta baloreak

Atzo bisita berezia izan genuen Multimedia Komunikazioa Masterrean. Porrotx pailazoa etorri zitzaigun, Irrien Lagunak eta gainontzeko proiektu eta ekintzen inguruan hitz egitera. Hasieratik genekien ez zela ohiko eskola izango, baina inork ez zuen espero eman zigun lezioa jasotzea.

Euskeraren aldeko ekintzetan hasi ziren Porrotx eta lagunak, herrian, Lasarten. Laster proiektua handituz joan zen, eta beste baloreak sartu zituzten euren ekintza alaietan. Hainbat elkarterekin batera egin dute lan. Kolore askotako ume eta helduei irria marraztu diete.

Herrigintza izan zuen hizpide Porrotxek. Herriarentzat lan egiteko modu alaia erakutsi zigun, eta denok sentsazio berarekin bukatu genuen lezioa: eskerrik asko lanagatik, eskerrik asko erakutsitakoagatik. Klasekideek kronika osoagoak idatzi dituzte (1, 2, 3); nik dantza egin genuenaren bideoarekin utziko zaituztet:



Jaso ditzagun ikasitakoak eta segi dezagun lanean.

Sare sozialak euskeraz ehuntzen

2011 bukatzeko, 'Euskararen komunitate birtualak: Nola ehundu Harreman-sareak?' mahaingurua antolatu zuen EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateak. Sarean dabiltzan sei euskaldun bildu zituen Fakultateko Auditoriumean, euskerak sarean daukan lekuaren inguruan iritziak eta ideiak trukatzeko helburuarekin: Lontzo Sainz (EITB), Maite Goñi (Euskal Jakintza), Idurre Eskisabel (Berria), Hasier Etxeberria (ZuZeu), Lander Arbelaitz (Argia) eta Luistxo Fernandez (Sustatu). Mahaingurua streaming bidez bota zuten. Twitterren #ekbirtualak hashtagarekin jarraitu ahal izan zen.

Euskal komunitatea

Han bildutako guztiek Interneten euskerazko sare bat badagoela aitortu zuten. Hasier Etxeberriak esan moduan, Interneten euskeraz gaudenok, Internet eta euskera maite ditugunak gara. Luistxok adierazi zuen legez, sarean zaletasunen inguruan biltzen dira euskaldunak eta horien araberako komunitateak sortu dira: irakaskuntzan dabiltzanek komunitate batean, Eibarko batzuk beste batean, ezkertiarrak hemen, txirrindulazaleak han (Tropela.net)... Baina, horien guztien gainetik, euskal komunitate bat sortu da: Interneten euskera erabiltzen dutenen sarea. Euskaldun kopuru garrantzitsua Twitter sare sozialean bildu da, hain zuzen. Komunean euskera bera daukagu, euskeraz jarduten dugula.

Maite Goñik esan zuen bezala, euskal komunitate hau ez da handia, txikia baizik. Baina sarean ikusten ditugun ekintzen eta parte hartzearen arabera, komunitate hau gogotsua dela baiezta dezakegu. Euskaldunen komunitate polita sortu da sarean. Beraz, hizkuntza bizia da gurea, Interneten bere lekua bilatu eta aurkitu duelako.

Lander Arbelaitzek argi adierazi zuen: munduko 6.000 hizkuntzen artean, euskera 40. postuan dago Interneteko rankinean. Hiztunen araberako zerrendan euskera postu horretan egon ez arren, gure hizkuntza Interneten gogoz eta bide onetik sartu dela adierazten du datu horrek. Argiako kazetariak esan zuen bezala, euskerak betidanik jasan izan duen hizkuntza zaharkituaren zama hori gainetik kentzeko aukera eman dio Internetek euskerari, bai eta honek aprobetxatu ere.

Helburuak eta erronkak

Kalean gertatzen den gauza bera jazotzen da sarean: erabiltzaile batzuen artean lehenengo hitza euskeraz bada, euskera mantenduko da erabiltzaile horien komunikazioetan. Baina egia da ingurua euskalduna baldin bada (kalean, kartelak eta formularioak; Interneten, sare sozialeetako interfazeak), errazagoa izango dela hizkuntza erabiltzea. Gain honen inguruan eztabaida sortu zen mahainguruan.

Nire ustez, interfazea euskeraz egoteak ez du ziurtatzen sare sozialen erabiltzaileek euskeraz egingo dutenik. Aldiz, sare soziala erderaz egon arren, erabiltzaileek euskera normaltasunez erabili dezakete. Bizitza errealean ere berdin gertatzen zaigu. Legez inguru elebiduna ziurtatuta dagoen EAEko euskeraren erabilera datuak ikusi besterik ez dago. Ezagutza eta erabilera ez datoz bat. Beti bezala, erabilera hitza agertzen zaigu azpimarratuta, behin eta berriro.

Goñik esan zuenez, Interneten ez dago hizkuntza txikirik: nahi duguna izango gara. Guztiek ikusi zituzten aukerak. Zailtasunak daudela aitortu arren, Idurre Eskisabelek irudimena eskatu zuen. Kalitatezko euskerazko edukiak eta erabilera ziurtatuko dituzten estrategia erabilgarriak garatzeak imajinazioa behar du, erabiltzaile berriak euskerara erakartzeko.

Euskera hizkuntza erabilgarria dela erakusten ari dela uste dut. Gazteen kasuan, eskolan aurkitzen ditugun arazo berberak topatzen dira sarean. Horiek konpontzeko, euskeraren presentzia digitala handitzen segitu behar du euskaldunak. Zentzu honetan, erabiltzaileen lan militanteaz hornitu izan da euskera. #EKbirtualak jardunaldian bildutakoek, adibidez, euskal komunitatearen partaidea Wikipedian sarrerak sortzera eta euskeratzera bultzatu zuten. Bakoitzaren lana beharrezkoa baita euskerak Interneteko itsaso zabalean bide polita egin ahal duela erakusteko.

Hau, baina, ez da nahikoa. Administrazioen lekuaren inguruan, bat etorri ziren mahainguruko guztiak: dirulaguntzak beharrezkoak dira. Eskisabelek gogoratu zuen bezala, oso zaila da ordainpeko edukiak zabaltzea Interneten, erabiltzailea (batez ere ikaslea eta gaztea) ezin delako ordaintzera behartu, doaneko edukira joko duelako bestela, euskeraz egon ez arren. Gainera, demografikoki, berez, euskerak ez du ahalmenik sarean bakarrik iraunarazteko.

Luistxok aipatu zuen: alderantziz izan beharko luke, baina murrizketen garai batera goaz, zuzenean. Hizkuntza politika sendoa eta lagungarria beharko luke euskerak, baita Interneten ere, baina ez da hori aurkituko duena, kolore politikoez haratago. Ikustear dago hizkuntzaren erantzun ahalmena.

Orokorrean, gonbidatuak ados eta baikor agertu ziren euskeraren egoera sarean deskribatzerakoan. Era berean, guztiek eskatu zuten beste hizkuntza politika, euskera osotasunean babestuko lukeena. Lontzok beste hizkuntzak hitz egiten dituztenek mahainguruan bota ziren galderak euren buruei egiten ote dizkieten galdetu zuen. Agian, edo seguraski, ez. Baina horregatik bizi da euskera. Bereziki sarean.

Argazkiak: Andere Gonzalez

Interneteko erreportajeak, aukera kazetaritzarentzat

Kazetaritzak Interneterako jausia burutu zuenean, panorama berri batekin topatu zen. Erreportaje tradizionalak, era berean, betiko ezaugarriak eraman zituen Interneteko plazara, baina hango baldintzekin uztartu behar izan zituen. Moldaketa prozesu honetan kokatu behar ditugu gaur egun hedabide digitaletan aurkitzen ditugun erreportaje muldimediak.

Internetek erreportajegintzan sartu zituen ezaugarriak sareko edozein esparrutan aurkitzen ditugunak dira, hau da, hipertestualitatea, multimediatasuna eta interaktibotasuna. Hauek, noski, erreportajea ekoiztu baino lehen hartu beharreko erabakietan eragin zuzena daukate. Gure erreportajeak ez du jadanik hasiera eta bukaera garbirik edukiko. Ez da testu idatzi soila izango, ezta bideo edo audio bakarra. Gure erreportajea ez-lineala, multimedia eta interaktiboa izango da.

Erreportajearen gaia aukeratzeko orduan, lehen zein orain, hedabide tradizionalean zein sarean, prozesua oso berberatsua izango da. Agian, esan daiteke sareko erreportajegintzan gaien inguruko aukera gehiago zabaltzen direla, batez ere interaktibotasunari esker. Helburu diskurtsiboa zehazterako orduan, gauza bera gertatuko zaio kazetariari. Betiko generoak sarera eraman dira. Hizkuntza erabaki hauek hartzerakoan zehaztu behar da, ez baita gauza bera gazteentzako, helduentzako, euskaldunentzako edo nazioarte mailako erreportaje bat egitea.

Erreportajegintza tradizionalean, produktuak modu klasikoan egituratuta daude: hasiera, garapena eta bukaera. Honek, noski, erabilitako hizkuntzan eta estiloan berebiziko eragina dauka. Sarean, aldiz, erreportajeek ez dute ordena hau jarraitzen. Hasiera bat badago, home deitzen dena. Nodo nagusia da hau, kazetariak edo egileak hasieratzat pentsatu duena, irakurlea, ikus-entzulea edo, hobeto esanda, erabiltzailearentzat prestatu duen abiapuntua. Erreportajegintza tradizionalean bezalaxe, sarean ere, hasierako nodoan, estilo linguistikoak sarrera kutsua hartuko du, edozein kasutan gaia erabiltzaileari aurkeztu beharko dio eta.

Hemendik aurrera, baina, erabiltzailea modu ez-linealean mugituko da erreportajean zehar (bai eta erreportajetik aldendu ere, geroago bueltatzeko). Kazetariak, menuen edo beste mekanismoen bitartez, bide bat proposatu diezaioke, baina erabiltzailea guztiz libre izango da. Beraz, jakin behar da kazetariak ekoiztutako nodoak independenteak izango direla, erreportajean guztiz integratuta ageri zein justaposizioan egon.

Kazetariak, jadanik, ezin du euskarri bakar batean pentsatu. Hemen sartzen da multimediatasuna jokoan: sareko erreportajean testu idatzia, audioak, bideoak, argazkiak, mapak edota infografiak aurkitu ditzakegu. Bakoitzari aldaera linguistiko ezberdinak dagozkio, kazetariaren diskurtsoa aberats dezaketenak. Adibidez, erreportajean protagonista den pertsonaia baten aipuak idatziz hartzen badira, modu zehatz batean transkribituta egongo dira, normalean irakurtzean ulertzeko modukoak. Kazetariak aipuak bideo bidez hartu baditu, aldiz, euskarri horretan dagoen moduan, aldaketarik gabe, erakutsi ahal izango ditu. Biak batera erabili daitezke.

Produktuaren diseinua erreportajearen ekoizpenaren pausurik garrantzitsuenetariko bat da, agian eredu tradizionalean baino inportanteagoa. Diseinuak hipertestualitatea, multimediatasuna eta interaktibotasuna ondo uztartzen laguntzen du. Horregatik, ondo pentsatzeko eta lantzeko urratsa da.

Baina hiru ezaugarriak oso garrantzitsuak izanda ere, nire ustez, azkena da erreportajegintza erabat irauli dezakeena, daukan potentzialtasunagatik: interaktibotasuna, hain zuzen. Eredu tradizionalean, mezua bide batean ekoiztu izan da, eta oraindik sarean modu horretan zabaltzen ari da: norabide bakarrean, kazetaritik erabiltzailearengana. Baina web 2.0an, edukiak gero eta interaktiboak bihurtzen ari dira, baita erreportajeak ere. Sareak aukera ematen du edukiak bidaltzeko, iruzkinak idazteko, edukiak edo inkestetan bozkatzeko... Horiek guztiek erreportajearen edukiak aberasten dute, erabiltzaileen iritzia produktuan bertan kokatzen dutelako.

Hala ere, interaktibotasunaren hurrengo pausua ez da, momentuz, argi eta garbi ustiatu. Erabiltzaileek erreportajean aktiboki parte hartzea da interaktibitate osoa, erreportajea bera eraikitzen laguntzea. Gai batzuen kasuetan bereziki interesgarria litzateke interaktibotasun mota hau; esaterako, erabiltzaileen esperientzia zuzena erreportajearentzako baliagarria denean. Pausu hau aurrera eramatea Interneteko kazitaritzaren demokrazizazioaren adibidea izango litzateke, baina oraindik hedabide tradizionalen ereduetan mugitzen da sarea. Edozein kasutan, Internetek eskaintzen dituen aukerak, hipertestualitatea, multimediatasuna eta interaktibotasuna ustiatzen diren heinean, erreportajegintzak berezkoa duen kazetaritza izaeran sakonduko du.